ΒΑΣΙΛΑΕΤΟΣ: ο σπανιότερος αετός της Ευρώπης χάνεται





Στην Ελλάδα ονομάζεται Βασιλαετός ή Αυτοκρατορικός Αετός. Στις Αγγλόφωνες χώρες Imperial Eagle, στις Γερμανόφωνες Kaiseradler. Η διεθνής του ονομασία στα Λατινικά, εξίσου εντυπωσιακή: Aquila heliaca, δηλ. αετός του ήλιου. Είναι από τα εντυπωσιακότερα αρπακτικά πουλιά της ηπείρου μας. Ανάμεσα στους Ευρωπαϊκούς αετούς (10 είδη) έρχεται τρίτος σε μέγεθος, μετά τον Θαλασσαετό και τον Χρυσαετό, και το άνοιγμα των φτερών του φτάνει τα δύο μέτρα.
Τα ενήλικα άτομα έχουν χρώμα κυρίως μαυριδερό-καφετί, με ωχρό-ασπροκιτρινωπό το επάνω μέρος του κεφαλιού, το σβέρκο και τα πλάγια του λαιμού. Επίσης στον κάθε ώμο έχει χαρακτηριστικό άσπρο "μπάλωμα" και η ουρά του είναι γκριζο-καφέ με στενές σκούρες ραβδώσεις και μία φαρδιά σκούρα μπάρα στην άκρη. Τα νεαρά άτομα είναι ανοιχτόχρωμα και πιο εντυπωσιακά, με βασικό χρωματισμό κοκκινωπό με σκούρα στίγματα, έχοντας ασπριδερό το πίσω μέρος της πλάτης και τα οπίσθια και σκούρες ραβδώσεις στην κοιλιά.
Αυτό το πραγματικό στολίδι της ορνιθοπανίδας μας συναντάται σε ανοιχτές στέπες, σε ξερότοπους και ακαλλιέργητα λιβάδια με ελάχιστα δένδρα και θάμνους, αλλά και σε επίπεδες καλλιεργημένες εκτάσεις, σε χαμηλό υψόμετρο. Η τροφή του αποτελείται κυρίως από θηλαστικά του αγρού και λιγότερο από σαύρες, ενώ δεν γυρίζει την πλάτη του και σε κάποιο ψοφίμι που ουσιαστικά αποτελεί ανέξοδη πηγή ενέργειας.
Για να βρει την τροφή του περιπολεί πετώντας σε μικρό ύψος, 10-20 μέτρα, ακολουθώντας τις καμπύλες του εδάφους. Εάν επισημάνει κάποιο τρωκτικό αντιδρά αστραπιαία, κλείνει τα φτερά του και πέφτει επάνω του με απίστευτη ταχύτητα. Σε μερικά μέρη τον ονομάζουν "Χελωνιάρη" γιατί σηκώνει τις χελώνες ψηλά και τις αφήνει να πέσουν στα βράχια να σπάσουν, οπότε κατεβαίνει και τις τρώει. Αυτή όμως η τεχνική ακολουθείται και από τον Χρυσαετό, αλλά και από τον Γυπαετό.
Η πληθυσμιακή κατάσταση του Βασιλαετού εμπνέει μεγάλη ανησυχία για το μέλλον του. Ενώ τον προηγούμενο αιώνα ήταν κοινός σε όλες τις ανοιχτές εκτάσεις της κεντρικής και νότιας Ευρώπης, σήμερα είναι ο πλέον σπάνιος αετός της ηπείρου και ο Ευρωπαϊκός του πληθυσμός ίσως είναι μικρότερος από 100 ζευγάρια για την ανατολική ράτσα και άλλα 60-80 ζευγάρια για την ράτσα της Ισπανίας. Χαρακτηριστικά, στην Βουλγαρία των αρχών του αιώνα υπήρχαν τουλάχιστον 2.000 πουλιά και όπως έλεγαν τότε, ήταν πολύ σπάνιο να βγεις στο ύπαιθρο της χώρας και να μη δεις έστω και ένα πουλί.

Η καταμέτρηση του 1979 υπολόγισε για την ίδια χώρα μόλις 3 ζευγάρια!

Στην Ευρωπαϊκή Ρωσία οι αριθμοί του έχουν μειωθεί επίσης δραματικά ενώ στο ασιατικό μέρος της χώρας βρίσκονται σε καλύτερη κατάσταση (από την στιγμή όμως που κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση, η λαθροθηρία είναι ανεξέλεγκτη και κανείς δεν γνωρίζει την πραγματική κατάσταση όχι μόνο των Βασιλαετών αλλά και άλλων ευαίσθητων ειδών). Ελάχιστα πουλιά υπάρχουν στην Τσεχία-Σλοβακία, Ουγγαρία, πρώην Γιουγκοσλαβία, Ρουμανία και Τουρκία. Υπάρχει εκτίμηση ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός αυτού του είδους ίσως αριθμεί λιγότερα από 1000 ζευγάρια! Στην Κύπρο το 1993 απόμεναν 1-2 ζευγάρια, ενώ το 1958 είχε γύρω στα 12. Το μόνο γνωστό πουλί σήμερα βρίσκεται σε μία κλούβα στον ζωολογικό κήπο της Λευκωσίας. Οι ντόπιοι το ονομάζουν "Γεράκα" .
Στη χώρα μας έχουμε σήμερα 2-3 ζευγάρια, που βρίσκονται κυρίως στον νομό Έβρου και στη περιοχή των Πρεσπών. Αρκετά χρόνια πριν ήταν γνωστό ότι φώλιαζε και στην Πελοπόννησο. Στην δεκαετία του '40 υπήρχαν στη χώρα περίπου 25-40 ζευγάρια γνωστά, κυρίως στον νομό Θεσσαλονίκης! Αξίζει εδώ να αναφερθεί ότι κατά το 1952 ή 1953, σε εργασίες διαπλάτυνσης της εθνικής οδού Θεσσαλονίκης - Κιλκίς και κοντά στην συμπρωτεύουσα, κόπηκε συστάδα από μερικές δεκάδες τεράστιες άγριες λεύκες, που επάνω τους βρίσκονταν 4-5 φωλιές Βασιλαετών!

Δεν υπάρχουν σχόλια: